Taşıyıcı Sistemlerin Süneklilik Düzeylerine İlişkin Koşullar

SİMGELER

BYS = Bina Yükseklik Sınıfı
DTS = Deprem Tasarım Sınıfı
D = Dayanım Fazlalığı Kaysayısı
H_w = Perde yüksekliği
I = Bina Önem Katsayısı
l_w = Perdenin plandaki boyu
M_DEV = Betonarme perdenin veya çaprazlı çerçevenin tabanında deprem yüklerinden meydana gelen devrilme momenti
M_o = Binanın tümü için deprem yüklerinden tabanda meydana gelen toplam devrilme momenti
R = Taşıyıcı Sistem Davranış Katsayısı

4.3.4. Taşıyıcı Sistemlerin Süneklik Düzeylerine İlişkin Koşullar

4.3.4.1 – Süneklik düzeyi sınırlı ve karma sistemlerle ilgili olarak;

(a) DTS=1a, DTS=2a, DTS=3a ve DTS=4a olarak sınıflandırılan binalarda süneklik düzeyi sınırlı taşıyıcı sistemler kullanılamaz. Bu tür taşıyıcı sistemlerle ilgili diğer sınırlamalar 4.3.4.3 ’te belirtilmiştir.

(b) BYS ≤ 6 olan ve DTS=1a ve DTS=2a olarak sınıflandırılan binalarda süneklik düzeyi karma taşıyıcı sistemler kullanılamaz.

4.3.4.2 – Birbirine dik doğrultularda taşıyıcı sistemlerin süneklik düzeyleri ’nin aynı olması zorunludur. Ancak birbirine dik doğrultularda farklı R katsayıları ve bunlara karşı gelen D katsayıları kullanılabilir. Tablo 4.1 ’e göre izin verilen en üst Bina Yükseklik Sınıfı, iki doğrultuya göre verilenlerin elverişsizi olarak belirlenecektir.

4.3.4.3 – Deprem etkilerinin tamamı moment aktaran süneklik düzeyi sınırlı betonarme çerçevelerle karşılanan taşıyıcı sistemler (Tablo 4.1 ’de A31, B31, C31 taşıyıcı sistemleri), sadece DTS=3 ve DTS=4 olan binalarda kullanılacaktır. Dolgulu (asmolen) veya dolgusuz tek doğrultulu dişli döşemeli betonarme çerçevelerden oluşan taşıyıcı sistemler de, perde içermedikleri takdirde, süneklik düzeyi sınırlı taşıyıcı sistemler olarak sınıflandırılacak ve sadece DTS=3 ve DTS=4 olan binalarda kullanılacaktır. Bu tür taşıyıcı sistemler, süneklik düzeyi yüksek betonarme bağ kirişli (boşluklu) ve/veya boşluksuz perdeler veya süneklik düzeyi yüksek çelik dışmerkez ve/veya merkezi çaprazlı çerçeveler ile birlikte düzenlenerek süneklik düzeyi karma sistemler olarak yapılabilir (Tablo 4.1 ’de A2, B2, C2 taşıyıcı sistemleri).

4.3.4.4 – Sadece kirişsiz döşemeleri içeren taşıyıcı sistemlerde, deprem etkilerinin tamamı betonarme binalarda süneklik düzeyi yüksek bağ kirişli (boşluklu) ve/veya boşluksuz perdeler veya süneklik düzeyi sınırlı boşluksuz perdeler tarafından karşılanacaktır (Tablo 4.1 ’de A12, A13 ve A32 taşıyıcı sistemleri). Çelik binalarda ise süneklik düzeyi yüksek merkezi ve/veya dışmerkez çaprazlı veya burkulması önlenmiş çaprazlı çerçeveler veya süneklik düzeyi sınırlı merkezi çaprazlı çerçeveler kullanılacaktır (Tablo 4.1 ’de C12, C13 ve C32 taşıyıcı sistemleri). Bu tür sistemlerin hesabı iki aşamada yapılacaktır. Birinci aşama hesapta çerçeve kolonları alttan ve üstten mafsallı alınacaktır. İkinci aşama hesapta ise bu elemanların bağlantıları monolitik olarak modellenecektir. Perde, kolon, çapraz ve döşemelerdeki iç kuvvetler, iki aşamada elde edilenlerin elverişsiz olanı olarak hesaplanacaktır. Göreli kat ötelemeleri ikinci aşama hesaptan elde edilecektir.

4.3.4.5 – Süneklik düzeyi yüksek bağ kirişli (boşluklu) veya boşluksuz yerinde dökme veya önüretimli betonarme perdeler ile merkezi, dışmerkez veya burkulması önlenmiş çelik çaprazlı çerçevelerin moment aktaran süneklik düzeyi yüksek çerçevelerle birlikte kullanıldığı binalarda, perdelerin veya çaprazlı çerçevelerin tabanında deprem yüklerinden meydana gelen devrilme momentlerinin toplamı, binanın tümü için deprem yüklerinden tabanda meydana gelen toplam devrilme momentinin %40 ’ından az, %75 ’inden fazla olmayacaktır:

Bu bağıntıdaki üst sınır koşulunun sağlanamaması durumunda, Tablo 4.1 ’de deprem etkilerinin tamamının süneklik düzeyi yüksek perdelerle veya çaprazlı çerçevelerle karşılandığı durumlar için tanımlanan R ve D katsayıları ile izin verilen en üst BYS dikkate alınacaktır. Alt sınır koşulunun sağlanamaması durumunda ise Tablo 4.1 ’de verilen R ve D katsayılarında değişiklik yapılmayacak, ancak izin verilen en üst BYS ’nin bir fazlası dikkate alınacaktır.

4.3.4.6 – Betonarme ve çelik süneklik düzeyi karma taşıyıcı sistemlerde, süneklik düzeyi yüksek bağ kirişli (boşluklu) veya boşluksuz betonarme perdeler ile merkezi, dışmerkez veya burkulması önlenmiş çelik çaprazlı çerçevelerin tabanında deprem yüklerinden meydana gelen devrilme momentlerinin toplamı, binanın tümü için deprem yüklerinden tabanda meydana gelen toplam devrilme momentinin %75 ’inden az olmayacaktır:

Bu koşulun sağlanamaması durumunda, Tablo 4.1 ’de deprem etkilerinin tamamının süneklik düzeyi sınırlı çerçevelerle karşılandığı durumlar için tanımlanan R ve D katsayıları ile izin verilen en üst BYS dikkate alınacaktır.

4.3.4.7 – Süneklik düzeyi sınırlı boşluksuz betonarme perdeler veya süneklik düzeyi sınırlı merkezi çelik çaprazlı çerçevelerin moment aktaran süneklik düzeyi sınırlı betonarme veya çelik çerçevelerle birlikte kullanıldığı binalarda da Denk.(4.3) ’te verilen koşul sağlanacaktır. Aksi durumda 4.3.4.6 ’da verilen kural uygulanacaktır.

4.3.4.8 – 4.3.2.4, 4.3.4.5 ve 4.3.4.6 ’da kullanılmak üzere, perdelerin aldığı taban devrilme momentleri M_DEV, boşluksuz perdeler için 4.5.3.7(d) veya 4.5.3.8(c) ’ye göre, bağ kirişli (boşluklu) perdeler için ise 4.5.4.3 ’e göre hesaplanacaktır. Binanın tümü için deprem yüklerinden meydana gelen toplam devrilme momenti M_o ise 4.7, 4.8.2 veya 4.8.3 ’e göre elde edilecektir.

4.3.4.9 – Bodrum çevre perdeleri dışında, H_w / l_w ≤ 2.0 olan boşluksuz perdelerde Tablo 4.1 ’de verilen R katsayılarına göre hesaplanan iç kuvvetler, [3 / (1+ H_w / l_w )] katsayısı ile çarpılarak büyültülecektir. Ancak bu katsayı, 2’den büyük alınmayacaktır.

4.3.4.10 – Binaların bodrum katlarının çevresinde kullanılan rijit betonarme perdeler, Tablo 4.1 ’de yer alan perdeli veya perdeli-çerçeveli sistemlerin bir parçası olarak gözönüne alınmayacaktır (Bkz. 4.3.5.1).