Doğrusal Performans Analizi Süneklik Kontrolleri (15.5.2.2)
Mevcut binaların performans analizi, süneklik kontrolünde betonarme elemanların kırılma türü eğilme ise “sünek” eleman, kesme ise “gevrek” olarak sınıflandırılır. Doğrusal performans analizinde betonarme elemanların süneklik kontrolü yapılırken, esas alınan kesme kuvveti değerinin kesme dayanımından büyük ise gevrek, esas alınan kesme kuvveti değerinin kesme dayanımından küçük ise sünek eleman olarak değerlendirilir.
Betonarme elemanların süneklik kontrolü, elaman geometrisi ve donatı yerleşimine göre otomatik yapılır.
Kirişlerin süneklik kontrolü kirişlerin kesme güvenliği koşullarına göre otomatik yapılır.
Kolonların süneklik kontrolü kolonların kesme güvenliği koşullarına göre otomatik yapılır.
Perdelerin süneklik kontrolü perdelerin kesme güvenliği koşullarına göre otomatik yapılır.
SİMGELER
bw = Eleman gövde genişliği
d = Eleman gövde genişliği
fck = Betonun karakteristik silindir
ln = Kolonun kirişler arasında kalan serbest yüksekliği, kirişin kolon veya perde yüzleri arasında kalan serbest açıklığı
Ve = Kirişin ve kolonun faydalı yüksekliği
Vd = Düşey yükler ile beraber Ra=1 alınarak hesaplanan deprem etkilerinin ortak etkisi altındaki kesme kuvveti
Vr = Kolon, kiriş veya perde kesitinin kesme dayanımı
Ma = Kolonun sertbest yüksekliğinin alt ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabında esas alınan moment değeridir.
Mü = Kolonun sertbest yüksekliğinin üst ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabında esas alınan moment değeridir.
Mpi = Kirişin sol ucu i’deki kolon yüzündeki moment kapasitesi
Mpj = Kirişin sağ ucu j’deki kolon yüzündeki moment kapasitesi
(Mp)t = Perdenin taban kesitinde hesaplanan moment kapasitesi
(Md)t = Perdenin taban kesitinde düşey yükler ile beraber Ra=1 alınarak hesaplanan deprem etkilerinin ortak etkisi altındaki eğilme momenti
Ra = Deprem Yükü Azaltma Katsayısı
Betonarme elemanların kırılma türü eğilme ise “sünek” , kesme ise “gevrek” eleman olarak sınıflandırılmaktadır. Bu nedenle doğrusal hesap yöntemleri ile deprem hesabı yapılacak olan mevcut binaların performans analizinde elemanların süneklik kontrolü yapılmaktadır.
Kolon, kiriş ve perdelerin sünek eleman olarak sınıflandırılabilmesi için eğilme kapasitesi ile uyumlu olarak hesaplanan kesme kuvveti Ve 'nin Denk.(7.10) 'da verilen sınırları sağlaması gerekir. Ve değeri kolon,kiriş ve perdelerde bilgi düzeyi ile uyumlu olacak şekilde mevcut malzeme dayanımı değerleri kullanılarak hesaplanmaktadır.
Kolonlar için Ve hesabı TBDY 7.3.7 'de belirtilen Kolonların Kesme Güvenliği koşullarına göre yapılmaktadır. Bu durumda kolonlar için tasarım kesme kuvveti olan Ve değeri Denk.(7.5) ile hesaplanmaktadır. TBDY 7.3.7 'ye göre hesaplanan Ve değeri Denk.(7.10) 'daki koşulları sağlıyor ise sünek kolon, sağlamıyor ise gevrek kolon olarak sınıflandırılır. Ma ve Mü sırasıyla kolonun sertbest yüksekliğinin alt ve üst ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabında esas alınan moment değeridir. Kolonlar için Ve, Ma ve Mü hesabının detaylı açıklaması Kolonların Kesme Güvenliği Kontrolü başlığında anlatılmıştır. Ancak Ma ve Mü momentleri hesaplanırken kullanılan moment kapasitesi değerleri pekleşme gözönüne alınmadan yapılır.
Kirişler için Ve hesabı TBDY 7.4.5 'de belirtilen Kirişlerin Kesme Güvenliği koşullarına göre yapılmaktadır. Bu durumda kirişler için tasarım kesme kuvveti olan Ve değeri Denk.(7.9) ile hesaplanmaktadır. Denk.(7.9) 'da verilen Mpi ve Mpj kirişin sol ucu i 'deki ve sağ ucu j 'deki taşıma gücü momentleridir. TBDY 7.4.5 'de Mpi ve Mpj değerleri pekleşme etkisi gözönüne alınarak hesaplanmaktadır. Ancak TBDY 15.5.2.2(a) 'ya göre mevcut yapıların doğrusal performans analizinde Mpi ve Mpj değerleri pekleşme etkisi olmaksızın hesaplanan taşıma gücü momentleridir. Bu nedenle Mevcut yapıların değerlendirilmesinde Şekildeğştirmeye Göre Değerlendirme ve Tasarım yaklaşımı doğrusal deprem hesabı yöntemi ile uygulandığında, Ve değeri bilgi düzeyi ile uyumlu olacak şekilde mevcut malzeme dayanımı pekleşme etkisi dikkate alınmaksızın kullanılmaktadır. Kirişlerin TBDY 7.4.5 'de belirtilen kirişlerin kesme güvenliği hesabının detaylı açıklaması Kirişlerin Kesme Güvenliği başlığında anlatılmıştır.
Perdeler için Ve hesabı TBDY 7.6.6 'da belirtilen Perdelerin Kesme Güvenliği koşullarına göre yapılmaktadır. Bu durumda kirişler için tasarım kesme kuvveti olan Ve değeri Denk.(7.16) ile hesaplanmaktadır. Ancak TBDY 7.6.6 'da belirtilenin aksine mevcut yapıların doğrusal performans analizinde βv=1 olarak alınır. Denk.(7.16) 'da (Mp)t değeri perdenin taban kesitindeki moment kapasitesidir. Bu değer pekleşme etkisi olmaksızın bilgi düzeyi ile uyumlu olacak şekilde mevcut malzeme dayanımı kullanılarak hesaplanır. Perdelerin tasarım kesme kuvveti hesabının detaylı açıklaması Perde Tasarım Kesme Kuvvetleri başlığı altında detaylı biçimde açıklanmıştır.
Düşey yükler ile beraber Ra=1 alınarak hesaplanan deprem etkilerinin ortak etkisi altındaki kesme kuvveti, Denk.(7.5) ile hesaplanan kolon, Denk.(7.9) ile hesaplanan kiriş ve Denk.(7.16) ile hesaplanan perde kesme kuvvetleri olan Ve değerinden küçük ise Ve yerine bu kesme kuvveti kullanılmaktadır. Tüm bu karşılaştırmalar sonunda hesaplanan Ve değeri Denk.(7.10) 'u sağlıyor ise eleman, sünek eleman olarak sınıflandırılır. Denk.(7.10) koşullarından birisi sağlanmıyor ise eleman, gevrek eleman olarak sınıflandırılır.
Aşağıdaki resimlerde Mevcut yapıların ŞGDT yaklaşımı doğrultusunda doğrulsa deprem hesabı ile değerlendirilmesindeki kolon, kiriş ve perde süneklik kontrolleri gösterilmektedir.
