İki Doğrultuda Çalışan Dişli Döşemeler TS 500
ideCAD Statik 'te iki doğrultuda çalışan dişli döşemelerin (kaset) analiz ve tasarımı otomatik yapılır. Döşemeler iki boyutlu sonlu elemanlar ile modellenerek tam rijit diyafram ve yarı rijit diyafram seçenekleri ile modellenir.
Betonarme döşeme tasarımı TS 500 ve TBDY 2018 'de verilen varsayımlar esas alınarak yapılır.
İki doğrultuda çalışan dişli döşemeler (kaset) iki boyutlu sonlu elemanlar ile modellenerek tam rijit diyafram ve yarı rijit diyafram seçenekleri ile otomatik olarak analiz ve tasarımı yapılır.
İki doğrultuda çalışan (kaset) dişli döşemelerde seçilen döşeme kalınlıkları, diş genişlikleri, diş aralıkları kontrolleri otomatik yapılır.
Dişli döşemelerin tasarım momentleri, mesnetlerinde serbestçe dönebilen sürekli kirişler olarak çözülebileceği gibi, kirişler, döşeme rijitliklerinin de dikkate alındığı yarı rijit diyafram olarak da çözülebilirler.
İki doğrultuda çalışan dişli döşemelerde (kaset) tipik kirişlerin seçimi kullanıcı denetimindedir.
Tüm döşemelerde enine ve boyuna donatı koşulları otomatik yapılır. Minimum, maksimum donatı kontrolleri otomatik yapılır.
Simgeler
a = Mesnet genişliği
bw = Dişli döşemede diş genişliği
e = Komşu iki diş arasındaki net uzaklık
t = Dişli döşeme plak kalınlığı
∆M = Mesnet momenti azaltması
Vd = Tasarım kesme kuvveti
Genel İlkeler
TS 500 11.5 'te belirtildiği üzere iki doğrultuda çalışan dişli döşemeler için de TS 500 Bölüm 11.3 'de verilen gelen ilkelere uygun olarak düzenlenebilir. Bu tür döşemelerin yapısal çözümlemelerinde yapı mekaniği ilkelerine, boyutlandırma ve donatı düzenlemelerinde ise TS 500 Madde 11.3.3 de verilen kurallara uyulmalıdır.
TS 500 11.3.1 'de belirtildiği üzere serbest aralıkları 700 mm 'yi geçmeyecek biçimde düzenlenmiş kirişler ve ince bir tabladan oluşan döşemeler dişli döşeme olarak tanımlanır. Bu tür döşemelerde dişlerin arası boş bırakılabileceği gibi, taşıyıcı olmayan dolgu malzemesi ile de doldurulabilir. Dolgu malzemesi olarak boşluklu beton briket, boşluklu pişmiş toprak veya benzeri hafif malzeme kullanılmalıdır, TS 500 Şekil 11.1.
Döşemedeki dişler ve üzerlerindeki tabla birlikte döküldüklerinde bu iki eleman birlikte çalışacağından, dişli döşemelerin açıklık kesitleri tablalı kesit olarak boyutlandırılabilir. Tabla genişliği olarak iki diş ekseni arasındaki uzaklık alınmalıdır.
Dişlere dik doğrultudaki şerit yükler (bölme duvar vb) hesaplarda her bir diş üzerinde tekil yük olarak dikkate alınmalıdır. Bu tür yükün büyüklüğü fazla olduğunda, yük altında enine bir diş yapılmalıdır.
Tasarım İlkeleri
TS 500 11.3.1 'de belirtildiği üzere sürekli dişli döşemelerin tasarım momentleri, mesnetlerinde serbestçe dönebilen sürekli kiriş gibi hesaplanabilir.
Önemli NOT: ideCAD Statik 'te tüm döşemeler iki boyutlu kabuk sonlu elemanlarla (shell) modellenir. Döşeme analiz ve tasarımı kabuk sonlu eleman sonuçlarından hesaplanır. Döşemelerde tam rijit diyafram ve yarı rijit diyafram seçenekleri ile otomatik olarak analiz ve tasarımı yapılır. Bu bölümde asmolen döşemeler için TS 500 11.3 'te belirtilen koşullar bilgi amaçlı açıklanacaktır.
Tasarım mesnet momenti, mesnet ortasındaki momentin ∆M (Madde 11.2.2) kadar azaltılmasıyla bulunur. Bu hesapta göz önüne alınacak “a” mesnet genişliği değeri dişli döşeme toplam yüksekliğinin iki katından fazla olamaz. Dişli döşeme kesiti basınç donatısı göz önüne alınmadan boyutlandırılmalıdır. Dişli döşemenin mesnetlendiği kenar kirişinin (son mesnet kirişi) burulma rijitliğinin göz önüne alınmadığı durumlarda, bu kirişe, TS 500 Madde 8.2.5 'de verilen, minimum burulma donatısı konmalı ve dış mesnet bölgesinde açıklık donatısının en az yarısı kadar mesnet donatısı bulundurulmalıdır.
Komşu iki açıklığının biri birine oranı 0,8 den küçük olmayan bir doğrultuda çalışan dişli döşemeler için, hareketli yükün kalıcı yüke oranının 2,0 den küçük olduğu düzgün yayılı yük durumunda, momentler TS500 Madde 11.2.2 'de verilen denklemler kullanılarak yaklaşık olarak hesaplanabilir.
Dişli döşemelerde en büyük tasarım kesme kuvveti Vd nin, kesit kesme çatlama dayanımı Vcr değerini aşmaması amaçlanmalıdır. Bu kuralın sağlanamadığı durumlarda, Bölüm 8 de kirişlerin kesme dayanımı ile ilgili olarak öngörülen bütün kurallara uyulmalıdır.
TS 500 11.3.2 'de belirtildiği üzere bir doğrultuda çalışan dişli döşemeler için geometrik koşullar aşağıda verilmiştir.
Bir doğrultuda çalışan dişli döşemelerde dişler arasındaki serbest aralık 700 mm den fazla olamaz.
Tablanın kalınlığı serbest diş aralığının 1/10 undan ve 50 mm den, diş genişliği ise 100 mm den az olamaz.
Toplam diş yüksekliğinin (plakla birlikte) serbest açıklığa oranı, basit mesnetli tek açıklıklı döşemelerde 1/20, sürekli döşemelerde 1/25, konsollarda ise 1/10 den az olamaz.
Detaylı Bilgi:Bir Doğrultuda Çalışan Dişli Döşemeler TS 500
Donatıyla İlgili Kurallar
TS 500 11.3.3 'de belirtildiği üzere dişlerde eğilme ve kesme donatısı kirişlerdeki gibi hesaplanır. Ancak, hesap kesme kuvvetinin kesme çatlama dayanımından küçük olduğu durumlarda, minimum etriye koşuluna uyulmayabilir ve açık etriye kullanılabilir. Bu durumda, etriye aralığı 250 mm 'yi geçemez.
Dişlerin üstündeki plakta, her iki doğrultuda dağıtma donatısı bulundurulmalıdır, Şekil 11.1. Bu donatı her bir doğrultuda plak tüm kesit alanının 0,0015 den az, donatı aralığı ise 250 mm den fazla olmamalıdır.
Sonraki Konu