Güçlü Kolon Kontrolleri
Kolonların kirişlerden daha güçlü olması koşulu Denklem 7.3 'e göre otomatik kontrol edilir.
Denklem 7.3, her bir deprem doğrultusunda ve depremin her iki yönü için elverişsiz sonuç verecek şekilde ayrı ayrı uygulanır.
Düğüm noktasına birleşen kolonların tamamı Nd ≤ 0.10 Ac fck otomatik kontrol edilir.
Denk.(7.4)’ün sağlanması durumunda, 0,70 ≤ αi ≤ 1.0 aralığında, Denklem (7.3)’ün hem alttaki, hem de üstteki düğüm noktalarında sağlandığı kolonlara etkiyen eğilme momentleri ve kesme kuvvetleri (1/ αi) oranı ile çarpılarak arttırılır.
Denklem (7.4)'ün sağlanmadığı αi< 0.70 durumunda, yapı özet raporu ve proje hataları raporunda hata olarak uyarı verilir
Güçlü kolon kontrolü koşullarının süneklik düzeyi yüksek taşıyıcı sistemlerde sağlanması zorunludur.
Herhangi bir katta Denk.(7.4)’ün sağlanamaması durumunda, kullanıcı uyarılır. Sadece çerçevelerden veya perde ve çerçevelerin birleşiminden oluşan taşıyıcı sistemlerdeki tüm çerçeveler Tablo 4.1’e göre süneklik düzeyi sınırlı çerçeve olarak gözönüne alınacaktır. 7.2.1.3’te belirtildiği üzere süneklik düzeyi sınırlı çerçevelerin, süneklik düzeyi yüksek perdelerle bir arada süneklik düzeyi karma sistemler olarak kullanılması da mümkündür. Bu durumda TBDY 2018 Analiz ayarları sihirbazında süneklik düzeyi sekmesinde Karma veya Sınırlı süneklik düzeyi seçilerek analiz tekrarlanabilir veya sistem rijitliği yeterince arttırılarak güçlü kolon koşulları sağlanmalıdır.
SİMGELER
Ac = Kolonun en kesit alanı
fck = Betonun karakteristik basınç dayanımı
fcd = Betonun tasarım basınç dayanımı
fyd = Boyuna donatının tasarım akma dayanımı
Mra = Kolonun veya perdenin serbest yüksekliğinin alt ucunda fcd ve fyd ’ye göre hesaplanan taşıma gücü momenti
Mrü = Kolonun veya perdenin serbest yüksekliğinin üst ucunda fcd ve fyd ’ye göre hesaplanan taşıma gücü momenti
Mri = Kirişin sol ucu i ’deki kolon veya perde yüzünde fcd ve fyd ’ye göre hesaplanan pozitif veya negatif taşıma gücü momenti
Mrj = Kirişin sağ ucu j ’deki kolon veya perde yüzünde fcd ve fyd ’ye göre hesaplanan negatif veya pozitif taşıma gücü momenti
Nd = Yük katsayıları ile çarpılmış düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanan eksenel kuvveti.
Vik = Binanın i ’inci katındaki tüm kolonlarda göz önüne alınan deprem doğrultusunda hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplamı
Vis = Binanın i’inci katında, (Mra+Mrü) ≥ 1.2( Mri + Mrj ) ’ün hem alttaki hem de üstteki düğüm noktalarında sağlandığı kolonlarda, göz önüne alınan deprem doğrultusunda hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplamı. Nd ≤ 0.10 Ac fck koşulunu sağlayan kolonların uçlarında, Denk. (7.3) sağlanmasa bile, bu kolonlar da Vis ’nin hesabında gözönüne alınmaz.
7.3.5. Kolonların Kirişlerden Daha Güçlü Olması Koşulu
7.3.5.1 – Sadece çerçevelerden veya perde ve çerçevelerin birleşiminden oluşan taşıyıcı sistemlerde, her bir kolon-kiriş düğüm noktasına birleşen kolonların taşıma gücü momentlerinin toplamı, o düğüm noktasına birleşen kirişlerin kolon yüzündeki kesitlerindeki taşıma gücü momentleri toplamından en az %20 daha büyük olacaktır (Şekil 7.4):
7.3.5.2 – Denk.(7.3), her bir deprem doğrultusunda ve depremin her iki yönü için elverişsiz sonuç verecek şekilde ayrı ayrı uygulanacaktır (Şekil 7.4). Kolon taşıma gücü momentlerinin hesabında, depremin yönü ile uyumlu olarak bu momentleri en küçük yapan Nd eksenel kuvvetleri gözönüne alınacaktır.
7.3.5.3 – Denk.(7.3)’ün uygulanmasına ilişkin özel durumlar aşağıda (a), (b) ve (c)’de belirtilmiştir:
(a) Düğüm noktasına birleşen kolonların her ikisinde de Nd ≤ 0.10 A fck olması durumunda, Denk.(7.3)’ün sağlanması zorunlu değildir.
(b) Tek katlı binalarda ve çok katlı binaların kolonları üst kata devam etmeyen düğüm noktalarında Denk.(7.3)’ün sağlanıp sağlanmadığına bakılmayacaktır.
(c) Kirişlerin saplandığı perdenin zayıf doğrultuda kolon gibi çalışması durumunda, Denk.(7.3)’ün sağlanıp sağlanmadığına bakılmayacaktır.
7.3.6. Kolonların Kirişlerden Daha Güçlü Olması Koşulunun Bazı Kolonlarda Sağlanamaması Durumu
7.3.6.1 – Sadece çerçevelerden veya perde ve çerçevelerin birleşiminden oluşan taşıyıcı sistemlerde, gözönüne alınan deprem doğrultusunda binanın herhangi bir i’inci katında, Denk.(7.4)’ün sağlanması koşulu ile, ilgili katın alt ve/veya üstündeki bazı düğüm noktalarında Denk.(7.3)’ün sağlanamamış olmasına izin verilebilir.
Nd ≤ 0.10 Ac fck koşulunu sağlayan kolonların uçlarında, Denk. (7.3) sağlanmasa bile, bu kolonlar da Vis ’nin hesabında gözönüne alınabilir.
7.3.6.2 – Denk.(7.4)’ün sağlanması durumunda, 0.70 ≤ αi ≤1.0 aralığında, Denk. (7.3)’ün hem alttaki, hem de üstteki düğüm noktalarında sağlandığı kolonlara etkiyen eğilme momentleri ve kesme kuvvetleri (1/ αi ) oranı ile çarpılarak arttırılacaktır. Denk. (7.3)’ü sağlamayan kolonlar, kesitlerinde oluşan düşey yük ve deprem etkileri altında donatılacaktır.
7.3.6.3 – Herhangi bir katta Denk.(7.4)’ün sağlanamaması durumunda, sadece çerçevelerden veya perde ve çerçevelerin birleşiminden oluşan taşıyıcı sistemlerdeki tüm çerçeveler Tablo 4.1’e göre süneklik düzeyi sınırlı çerçeve olarak gözönüne alınacaktır. 7.2.1.3’te belirtildiği üzere süneklik düzeyi sınırlı çerçevelerin, süneklik düzeyi yüksek perdelerle bir arada süneklik düzeyi karma sistemler olarak kullanılması da mümkündür.
